TÜRKLERDE BİLİMSEL AYDINLANMANIN KAYBOLUŞU NEDEN VE NASIL OLDU

 

TÜRKLERDE BİLİMSEL AYDINLANMANIN KAYBOLUŞU NEDEN VE NASIL OLDU

TÜRKİSTAN = ORTA ASYA 'da Düşünce, Kültür ve Siyasi Tarihine “BİLİMSEL” Bakış Açısıyla Bakış

Tarihte Türkistan Türk halkı doğayı merak etmiş, doğayı araştırmayı, düşünmeyi edinilen bilgileri yazılı hale getirmeyi benimsemişti. Günümüzden 18000 yıl öncesi ile 2500 yıl öncesi aralığında yapılmış Kaya Yazıtları, Kaya Resimleri ve Yazıları, Kaya Resim Kabartmaları, Balballar( Taş Babalar), Kurganlar(Anıt Mezar) Höyükler, Piramit Mezarlar günümüzde ve öncesinde araştırılmış bunlardan edinilen bilgiler kitaplaştırılmıştır.
Günümüzden 2500 yıl öncesi buluntular ise; Mumyalar, İnsan İskeletleri, Hayvan İskeletleri, elde üretilmiş kullanım araç gereçleri, süs eşyaları, giysiler, heykeller, kullandıkları yaşam malzemeleri üzerlerinde yapılan araştırmalar belgelenmiş ve kitaplaştırılmıştır.  Son Buzul Çağı sonrası insanlık gelişimi bu buluntular incelendiğinde dönem insanlarının da kültürel gelişmişliğinin çok ileri olduğunu göstermektedir.
                  1300 yıl öncesinden günümüze bilimin gelişimi ise; Türkistan’ın Urgenç, Buhara, Semerkant, Mevr, Tus, Nişabur kentleri ve bu bölge kentlerinin birer bilim yuvası olduğu, yüzlerce bilim insanı yetiştiği ve araştırmaların yapıldığı, bu araştırmaların kitaplaştığı, yapılara, edebiyata çok önem verildiği, daha doğrusu doğa merak edilerek incelendiği, denendiği dönemlerdir. Bu araştırmalar 1500’ lü yıllarda Avrupa’da başlayan Rönesans’ın altyapısını oluşturmuştur.  Bilimin her dalı ve müzik de incelenmiş belgelenmiştir.
Şöyle ki;
Bu muhteşem kültür hareketinin ve düşüncelerin nasıl ortaya çıktığı ve varlığını nasıl sürdürdüğü çok önemlidir. Tüm bilim insanlarının bu dönemi çok ayrıntılı incelemeleri akıllıca yapılacak işlerin başında gelir.
Tabiidir ki, tüm bu bilimselliğin 1100’ lü yıllardan sonra Selçuklu, Osmanlı ve Atatürk sonrası Türkiye’de neden durakladığını (Atatürk dönemi 1923-1938 hariç), 1500’ lü yıllar sonrası Avrupa’nın Türkistan bilim insanlarının bilgilerini alarak ve kendileri de ekleme yaparak bilimi bugünkü düzeye getirdikleri üzerine akıllıca düşünmek gereklidir.

Metin Cansız
15 Aralık 2021
İzmir